Oer skûtsjes, skippers en de leafde foar it skûtsjesilen

14 juli 2015

It skûtsjesilen is sfeerfol, spannend en karakteristyk. Sûnt 2001 binne der sa'n twa- oant trijetûzen minsken aktyf by belutsen. Dat oantal is krekt wat lytser as it oantal skippers dat rûn 1910 de Fryske float foarme en fleurich ynvestearre yn moaie izeren roefskippen. Rom tweintich skipsbouwers yn Fryslân en westlik Grins makken de slach fan hout nei izer aktyf en mei súkses. Se hawwe rom tûzen skûtsjes boud.

In skûtsje ûnderskied him fan 'gewoane' tjalken benammen troch in lytse holte, omdat de Fryske wetters nei turf- en terpgraverij ûndjip wienen. Om mei in lyts laadfermogen dochs in kreas ynkommen te fertsjinjen, moasten de skippers snel farre. It streamline boeisel en de moaie linen holp dêrby. Sûnt âlde tiden witte silers al dat tsjinwyn in skip mear rimmet dan wetter. 

Yn dit blogitem in oantal boeken oer skûtsjes, skippers en de leafde foar it skûtsjesilen. Kommende sneon begjint de SKS 2015, De Sintrale Kommisje Skûtsjesilen (fan 18 o/m 31 july). Mear ynformaasje dêroer op de webside www.skutsjesilen.nl. De IFKS, Iepen Fryske Kampioenskippen Skûtsjesilen, is dit jier fan sneon 1 o/m 8 augustus. Mear ynformaasje oer de IFKS, de wedstriden en de histoarje fine jo op www.ifks.frl. 

                                                                                                                                                                 

Skûtsjebloed, 14 bijzondere schippersportretten, Anne Roel v.d. Meer, Bonne Stienstra

Het water, de vrijheid, de strijd. Skûtsjeschippers kunnen en willen niet zonder. Als ze aan het helmhout van hun skûtsje staan, bloeien ze op, bruist het bloed hen door de aderen. Dan zijn ze in hun element, dan komt alles samen.

Ze zijn de erfgenamen van een rijke traditie. De één is druk, de ander rustig. De één is bescheiden, de ander heeft vol bravoure. De één zeilt nog steeds, de ander heeft het roer inmiddels uit handen gegeven. De veertien SKS skûtsjeschippers in Skûtsjebloed hebben ieder hun eigen verhaal. Drie elementen komen echter steeds terug…
Het water, de vrijheid, de strijd.

                                                                                                                                                                                             

De Jonge Jan, De Poep en de Sytema's, Klaas Eildert Meeter, Hilda Talsma-Krottje, Klaas Jansma (einred.)

Op zijn verjaardag, 2 augustus 1911, betrad schipper Sytze Jiskes Sytema zijn nieuwe schip ‘De Jonge Jan'. Het was gebouwd onder leiding van de meesterbouwer Bouke Roorda van de ‘Piipster werf' in Drachten. De werf was net failliet gegaan.
Enkele weken later zeilde Sytema, bijgenaamd ‘De Poep, op De Veenhoop zijn eerste wedstrijd. Toen werd ook het schip ‘De Poep' genoemd.
‘De Jonge Jan' zou bij het Skûtsjesilen een legende worden. De Sytema's wonnen er voor duizenden guldens prijzen mee. Maar ze hadden ook hun verdriet.
Sytze Jiskes was wees van dubieuze afkomst. Hij en Geertje Boom verloren een dochter op jonge leeftijd.  Zoon Jan en dochter Jeltje bleken niet voor de huwelijksliefde geboren, zodat ze tot elkaar veroordeeld waren. Zij scharrelden met hun schip door de Friese wereld.
De Meeters kalefaterden ‘De Poep' later op. Hylke de Vries zeilde ermee voor Earnewâld. Anne Tjerkstra liet het opknappen voor Langweer. Toen kwam, in 2007, Jelle Talsma. Hij restaureerde ‘De Jonge Jan' liefdevol en bracht haar terug naar het hoogste niveau bij de IFKS.
Over dit schip en haar opvarenden is een prachtig, informatief en soms ontroerend skûtsjeboek geschreven

                                                                                                        

Kleine Encyclopedie van het Skûtsjesilen, Klaas Jansma

Skûtsjesilen is een sport vol mysterie. Zelfs kenners en vaste toeschouwers vragen zich geregeld af wat er op het water gebeurt. Trouwens, wat zijn nu eigenlijk skûtsjes? En aan welke regels moeten de deelnemers zich houden?

In de Kleine Encyclopedie van het Skûtsesilen worden alle gangbare termen uitgelegd. In Nederlands en Fries, en soms omgekeerd. Met honderden instructieve of gewoon mooie illustraties. De trefwoorden zijn geordend in twee delen.

Deel 1 gaat over het skûtsje en leven en werk van de oude zeilschippers. In Deel 2 worden de zaken betreffende het wedstrijdzeilen bij SKS en IFKS beschreven. Duizenden woorden en namen passeren de revue. Van aan de wind tot zwaardloper en van Amels tot Zwerver. Kortom: een onmisbaar naslagwerk voor wie er echt van wil genieten, voor u samengesteld door Klaas Jansma. Fan €16,50 foar €3,50. (allinnich yn july)

                                                                                                                                                 

 Van Scheepsrat tot huisjeskloot, ware verhalen van een Meeter, Eildert Meeter 

‘Ast ien Meeter fan dy ôf slachst, krigest twa werom', is een gezegde in de Friese schipperswereld. Eildert Meeter maakte in de oorlog zijn entree in deze ruige wereld toen hij ongepland het levenslicht zag en terecht kwam in een schippersfamilie, waarvan vader Lodewijk op de Stânfries voer.
De auteur verzamelde voor dit boek ‘Van scheepsrat tot huisjeskloot' de mooiste verhalen uit zijn geheugen. Zonder poespas, met humor.
De korte autobiografische verhalen resulteren in een verhalenbundel die leest als een jongensboek, vol grappige en ontroerende fragmenten.

Eildert Meeter (1942, Leeuwarden) is de zoon van Lodewijk Meeter en Hanskje van der Heide, beide reeds overleden.
De verhalen in dit boek beslaan ruim twintig jaar en gaan tot zijn trouwen. Andere mijlpalen zijn het sluiten van het bedrijf van zijn vader, de verhuizing van de Greunsweg naar de Froskepôlle en het zeilen met wedstrijdskûtsje ‘De Friesland', waar Eildert later bemanningslid en schipper van zou worden. Deze bundel is zijn debuut als schrijver.